Fundamenty bezpośrednie czy pośrednie?

Fundamenty są bardzo ważną częścią konstrukcji domu. Są one najniżej położonym elementem konstrukcyjnym, który bezpośrednio styka się z gruntem. Zadaniem fundamentów jest przeniesienie ciężaru całego budynku na grunt. Prawidłowo wykonane fundamenty są gwarancją stabilności budynku. Zapobiegają pęknięciom oraz nierównomiernemu osiadaniu budynku. Zanim jednak zapoznamy się z rodzajami fundamentów, najpierw kilka słów terminologii z zakresu budownictwa oraz opis rodzaju gruntów pod budowę.

Trudna terminologia

Nośność gruntu. To wytrzymałość gruntu na obciążenia. Przystępując do budowy domu warto zapoznać się z informacjami dotyczącymi nośności gruntu. Zdobyta wiedza pomoże wybrać odpowiedni fundament, dzięki czemu budynek nie będzie pękał czy nierównomiernie osiadał.
Osiadanie budynku. Z powodu obciążenia warstwy ziemi ulegają sprasowaniu, w wyniku czego budynek osiada. Odpowiednio wybrany i przygotowany fundament sprawia, że osiadanie budynku postępuje równomiernie, nie szkodząc całej konstrukcji.
Głębokość przemarzania gruntu. W Polsce wyróżniamy 4 strefy wahające się od 80 do 140 cm. Przemarzanie gruntu jest zjawiskiem sezonowym. W wyniku zamarznięcia wód gruntowych dochodzi do podnoszenia się podłoża.
Wody gruntowe. Przed rozpoczęciem budowy domu należy oszacować także poziom występowania wód gruntowych. Taki zabieg pozwoli dobrać odpowiedni rodzaj fundamentu. Być może konieczne będzie wykonanie dodatkowej opaski odprowadzającej wody gruntowe od konstrukcji budynku.
Humus. To rodzaj ziemi składający się ze szczątków roślin, w różnym stanie rozkładu. Zdecydowanie humus nie nadaje się do zasypywania fundamentów.
Frakcja. Tym słowem określa się wielkość poszczególnych ziaren wchodzących w skład gruntu.

Rodzaje gruntów budowlanych

Grunt budowlany to nic innego jak podłoże, na którym dom jest postawiony. Grunty dzielą się przede wszystkim ze względu na pochodzenie. Wyróżniamy grunty rodzime, a więc powstałe w wyniku naturalnych procesów geologicznych oraz grunty nasypowe pochodzenia antropogenicznego. Grunty nasypowe mogą powstawać w sposób kontrolowany lub w trakcie naturalnych procesów nasypowych.

Dalej dzielimy grunty na niespoiste i spoiste.

Grunty niespoiste to grunty sypkie jak np. żwiry, pospółki, piaski grubo, średnio i drobnoziarniste. Warto wiedzieć, że im grubsza frakcja gruntu, tym większa wytrzymałość i nośność gruntu. Inną cechą gruntu, ważną z punktu widzenia architektonicznego jest stopień zagęszczenia gruntu. I znów: im wyższa jego wartość zagęszczenia, tym grunt bardziej nadaje się pod budowę. Ostatnim parametrem gruntu, który jest ważny dla budowy domu, jest jego wilgotność. Dla fundamentów najlepszy jest grunt wilgotny. Niekorzystny dla budowy jest grunt nawodniony.
Grunty spoiste to ił, ił piaszczysty, ił pylasty, glina, glina piaszczysta, glina pylasta, glina zwięzła, glina piaszczysta zwięzła, glina pylasta zwięzła, piasek gliniasty, pył, a także pył piaszczysty. Podstawową cechą określającą przydatność tego rodzaju gruntów do celów budowlanych jest ich plastyczność. Im niższy wskaźnik, tym grunt bardziej nadaje się, aby posadowić na nim dom. Parametr plastyczności to innymi słowy parametr wskazujący na zawartość wody w gruncie.

Rodzaje fundamentów ze względu na sposób ich wykonania

Fundamenty kładzie się z reguły na dwa sposoby: bezpośrednio i pośrednio.

Fundamenty bezpośrednie. To rodzaj fundamentów wykonywany pod większość budynków jednorodzinnych w Polsce. Posadowienie fundamentu nie przekracza zazwyczaj 4 metrów. Fundamenty bezpośrednie inaczej nazywane są płytkimi. Wykonuje się je w sposób bezpośredni na warstwie nośnej gruntu. Fundamenty bezpośrednie nie wymagają dodatkowych wzmocnień lub obniżania poziomu wód gruntowych.
Fundamenty pośrednie. Są to fundamenty sadowione dość głęboko. Ich wykonanie polega na obciążeniu, które przekazywane jest na nośną warstwę gruntu. Ciężar konstrukcji budynku przenoszony jest do głębszej warstwy dzięki zastosowaniu odpowiednich elementów konstrukcji domu: np. pale fundamentowe i ściany szczelinowe.

Podział fundamentów bezpośrednich

Ławy fundamentowe. Najbardziej powszechny i znany rodzaj fundamentów. Głównie wykonuje się jako betonowe lub żelbetonowe. Wykonywane są pod ścianami lub rzędami słupów. Ławy betonowe zbrojone są czterema prętami umieszczonymi bezpośrednio pod ścianą. Zbrojenie wzmacnia fundament i zabezpiecza przed pękaniem. Ławy żelbetonowe wykonuje się na gruntach o słabej nośności. Zbroi się je w ten sam sposób jak i ławy betonowe. Ławy pasmowe (pod rzędy słupów) wykonywane wyłącznie jako żelbetonowe.
Stopy fundamentowe. Wykonywane głównie z betonu lub żelbetonu. Dawniej z cegły lub kamienia. W zależności od sposobu przekazywania obciążenia wybiera się materiał do wykonania fundamentów. Jeśli obciążenie działa osiowo można do wykonania fundamentów zastosować beton. Jeśli obciążenie działa mimośrodowo wówczas żelbeton.
Płyty fundamentowe. Stanowią podstawę całego obiektu budowlanego. Stosowane na powierzchni lub pod nią. Najczęściej płyty fundamentowe wykonuje się gdy: pod budynkiem grunt jest niejednorodny lub gdy ilość ław lub stup byłaby tak duża, że nie zostało by zbyt wiele wolnej przestrzeni pomiędzy nimi.
Ruszty fundamentowe. Są to krzyżujące się ze sobą żelbetonowe ławy fundamentowe. Wykonuje się pod ściany lub pod słupy.
Skrzynie fundamentowe. Są to połączone, za pomocą ścian, płyty fundamentowe. Ten rodzaj fundamentu wykonuje się pod bardzo wysokie budynki, o dużym obciążeniu.

Podział fundamentów pośrednich

Posadowienie głębokie dzielimy na:

Podparte. Sięgające głęboko położonej warstwy nośnej gruntu.
Zawieszone. Stosowane w gruntach o słabej nośności. Przekazują ciężar przez tarcia wzdłuż swojej linii bocznej.
Normalne. Łączące cechy obu powyższych.

Fundamenty podparte mogą być wykonane jako:

Pale. Wykonuje się je z betonu lub żelbetonu.
Kesony. Są to stalowe lub żelbetonowe skrzynie otwarte od dołu. Zagłębiają się one w gruncie na skutek własnego ciężaru oraz wybierania spod niech ziemi. Gdy skrzynia osiągnie żądaną głębokość wówczas betonuje się ją z wierzchu. Następnie wykonuje się górną część fundamentu.
Studnie. Bardzo ciężkie elementy mające kształt prostopadłościenny lub cylindryczny. Od dołu wyposażone w tzw. nóż, czyli bardzo ostre zakończenie. Gdy studnia osiągnie odpowiednią głębokość u dołu wykonuje się korek żelbetonowy, środek wypełnia się gruzem, betonem lub piaskiem, a w części górnej tworzy się płytę wieńczącą.

Fundamenty zawieszone to przede wszystkim pale wbijane w grunt. Proces wbijania zagęszcza grunt. Na górnej części pala wykonuje się fundament płytki.

Fundamenty normalne do ich wykonania używa się wszystkich rodzajów pali, które łączy się ze sobą właściwym, żelbetonowym fundamentem bezpośrednim.

Jaki fundament wybrać?

Wszystko oczywiście zależy od typu i rodzaju budowy. Jak pisaliśmy warto przed rozpoczęciem budowy wykonać badanie gruntu. To z pewnością pomoże nam w podjęciu decyzji: czy wybrać fundament pośredni czy bezpośredni. Wybór fundamentu dokonuje się również w zależności od rodzaju i wielkości budowy. Pod dom jednorodzinny najodpowiedniejszym wyborem będzie posadowienie bezpośrednie. Jeśli budowa dotyczy budynku ciężkiego warto zastanowić się nad fundamentem pośrednim. Swoją decyzję na pewno warto także skonsultować z projektantem konstrukcji. Przypominamy, że fundament, choć niewidoczny, ma ogromne znaczenie dla całości konstrukcji budynku.

Sprawdź również: