Jak i kiedy wykonać uziom fundamentowy?

Uziom to jeden z najważniejszych elementów zabezpieczających instalację odgromową i elektryczną. Odprowadzając do gruntu napięcie, zabezpiecza budynek oraz jego mieszkańców. Niestety jednak czasami bywa tak, że zostaje on pominięty podczas budowy domu. Na szczęście jednak można to jeszcze naprawić. Przeczytaj się i dowiedz się, czym jest uziom fundamentowy. Ponadto podpowiadamy również, jak powinno wyglądać mocowanie bednarki do zbrojenia.

Uziom fundamentowy – co to?

Głównym zadaniem uziomu fundamentowego jest zminimalizowanie ryzyka wypadków porażeń, które mogą powstać w przypadku uszkodzenia instalacji elektrycznej. Uziom stanowi także uzupełniającą ochronę przeciwporażeniową, która odpowiada za bezpieczeństwo w momencie, w którym zawodzi izolacja podstawowa. Układ ten zabezpiecza także budynek podczas uszkodzenia takiej instalacji – poprzez samoczynne wyłączanie zasilania, Następuje to np. po przerwaniu przewodu ochronnego PE. Rolą uziomu fundamentowego jest też ochrony odgromowa i przeciwprzepięciowa.

Uziom fundamentowy – zalety

Dużą zaletą uziomu fundamentowego jest to, że jest tańszy, niż można to sobie wyobrażać, Jest tak, ponieważ założenie uziomu nie wymaga przeprowadzania żadnych dodatkowych prac ziemnych. Nie trzeba więc wykonywać wykopów tak jak przy zakładaniu uziomu poziomego otokowego ani pogrążania prętów – tak jak ma to miejsce w przypadku uziomu pionowego. Wszystkie elementy uziomu fundamentowego są montowane w taki sposób, jak przebiega to podczas zwykłych prac budowlanych – przed wylaniem fundamentów.

Uziom fundamentowy – projekt

Kiedy zaplanować założenie uziomu? Najlepiej zrobić to na etapie budowy domu. Dzięki temu jego budowa będzie znacznie tańsza, prostsza, a prowadzone przy jego założeniu prace budowlane będą trwały znacznie krócej. Na etapie planowania warto również skontaktować się z elektrykiem – wbrew pozorom w trakcie zakładania sztucznego uziomu fundamentowego czeka na nas dużo pułapek. Warto wiec, by przed wylaniem betonu elektryk sprawdził, czy wszystkie połączenia są poprawne. Każdy mały błąd może bowiem zaważyć na poprawnym działaniu uziomu budynku. Trzeba też pamiętać o tym, że w budynkach, w których zastosowano płytę fundamentową lub jeżeli wymiary budynku w rzucie przekraczają 20×20 m, uziom musi zostać zaprojektowany indywidualnie przez elektryka.

Uziom fundamentowy – bednarka

Zanim przejdziemy do omówienia tego, jak wygląda konstrukcja uziomu fundamentowego, warto najpierw powiedzieć kilka słów o zasadach doboru materiałów do jego budowy. Zaniedbanie tej kwestii może niestety prowadzić do poważnych błędów – zarówno na etapie projektowania, jak i budowania uziomu. Dlatego też koniecznie trzeba pamiętać o tym, że powinny być one wykonane z solidnych materiałów. Zostaną one bowiem całkowicie zalane betonem. Doskonale sprawdzą się w tym przypadku pręty zbrojeniowe ze stali czarnej, czyli stali pozbawionej antykorozyjnej powłoki ochronnej wykonanej z cynku lub miedzi. Wynika to z tego, że umieszczony w betonie cynk szybko koroduje. Z kolei miedź z przyczyn czysto ekonomicznych nie jest już tak często stosowana i raczej się od niej odchodzi. Coraz częściej stosuje się za to przewody wykonane ze stali pomiedziowanej, którą m.in. można bez problemu przyspawać. Ponadto jest ona tańsza niż czysta miedź, czy stal nierdzewna.

Jak wykonać uziom fundamentowy?

Ogólne zasady stawiania uziomu fundamentowego wydają się proste – tworząca uziom, bednarka jest zalewana betonem w fundamencie budowli. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że fundament ten musi wyróżniać się niezawodną stycznością elektryczną z gruntem. Ponadto musi on także zostać zamknięty w pierścień prętem wykonanym ze stali lub płaskownikiem – w celu uziemienia. Najlepiej więc do wykonania takiego łączenia zastosować spawanie lub zaciski, które zapewniają odpowiednie przewodnictwo elektryczne. To jednak jeszcze nie wszystko, co należy wiedzieć o zakładaniu uziomu fundamentowego.

Uziom fundamentowy – schemat

Ze względu na niezwykle istotną rolę, schemat budowy uziomu budynku został uregulowany na podstawie normy PN–EN 62305–3. W dokumencie tym wyróżniono:

Uziom typu A – składa się z uziomów pionowych i poziomych, które zostały wykonywane na zewnątrz budynku, Musi ich być minimum 2 i mogą być oddzielnie połączone z każdym z przewodów odprowadzających
Uziom typu B – do którego zalicza się uziom otokowy, kratowy lub fundamentowy.
Uziom fundamentowy zakłada się w wykopach, które przygotowano pod wylanie fundamentów. Do budowy uziomu używa się płaskownika o przekroju minimum 30×3 mm lub stalowego pręta o średnicy minimum 10 mm. Stworzony z nich uziom powinien tworzyć pierścień. Wszystkie elementy powinno zostać zespawane lub połączone zaciskami. Koniecznie musi on także zostać połączony z przewodami odprowadzającymi piorunochronu i główną szyną wyrównawczą.

Bednarka – fundament

Do czego służy bednarka? Jest ona elementem ochrony przeciwporażeniowej, przeciwprzepięciowej i odgromowej, który wykorzystuje się w instalacjach elektrycznych. Ponadto jest ona także wykorzystywana jako:

Przewody uziemiające;
Przewody wyrównawcze główne;
Przewody ochronne;
Uziemienie otokowe;
Szyny wyrównawcze główne.

Tak jak wspomniano już wcześniej – ogromne znaczenie ma tu również materiał, z którego bednarka została wyprodukowana. Powinna to być stal nierdzewna lub tzw. czarna, która została pozbawiona powłoki antykorozyjnej. Wykonanej z cynku – po zalaniu betonem szybko ulegnie ona zniszczeniu lub doprowadzi do zniszczenia fundamentu. Umieszczony w betonie cynk będzie korodować ze zbrojeniem.

Bednarka – jak montować?

Najbardziej niezawodnym sposobem na montaż bednarki jest ułożenie jej w postaci zamkniętego pierścienia, który mocuje się do prętów uzbrojeniowych – a dokładniej do prętów wzdłużnych lub strzemion zbrojenia. Warto także zwrócić uwagę na to, że w przypadku ławy fundamentowej powinny one układać się w taki sposób, by pod i nad bednarką znajdowała się minimum 5 cm warstwa betonu. W przeciwnym razie warstwa betonu nie zabezpieczy bednarki przed korozją. Ponadto zaleca się także, by bednarka układana na "płasko" została umiejscowiona nad górną warstwą zbrojenia, co ułatwi wykonanie wyprowadzeń przewodów. Warto pamiętać także o tym, by dla wzmocnienia skuteczności uziomu, bednarkę łączyć ze zbrojeniem co 2 m.

Czy uziom fundamentowy wystarczy?

Niezmiernie istotne jest także to, by po zasypaniu fundamentów dokonać pomiaru rezystancji uziemienia. Jeżeli jest ona wyższa, niż zakładano na etapie projektowania – to niestety potrzebna będzie dalsza rozbudowa uziomu. To z kolei wiąże się z dodatkowymi kosztami budowy. Zgodnie z wymaganiami określonymi przez normy odgromowe "zalecana jest mała rezystancja uziemienia". Powinna ona więc być mniejsza niż 10 Ω – w pomiarach przy małej częstotliwości.

Uziom fundamentowy a instalacja odgromowa

Na końcu warto również powiedzieć kilka słów o tym, czym różni się uziom fundamentowy od instalacji odgromowej? Wbrew pozorom pojęcia te nie są tym samym. Czym zatem się różnią? Uziom fundamentowy jest częścią instalacji odgromowej. Jego miejsce jest więc w fundamencie. Pojęcie "instalacja odgromowa" ma zatem szersze znaczenie. Jest to bowiem system metalowych przewodów umieszczonych na dachu i połączonych z ziemią. Zgodnie z normą PN–EN 62305–1:2011 na instalację odgromową przypadają elementy takie jak:

Wykonane z drutu zwody pionowe i poziome, które montuje się na krawędzi dachu, wzdłuż kalenicy itd.
Przewody odprowadzające, które łączą poszczególne zwody.
Uziomy – fundamentowe, otokowe lub pionowe.

Mimo iż zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem budowlanym, posiadanie instalacji odgromowej nie jest obowiązkowe, trzeba jednak pamiętać o tym, że jeśli się na nie decydujemy – muszą one zostać wykonane zgodnie z obowiązującymi normami. Dlatego też tak ważne jest to, by w trakcie zakładania uziomu skorzystać z pomocy ekspertów.